«ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΕΥΣΚΙΟΦΥΛΛΟΣ»
ΤΙΜΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΜΗΝΑ ΑΛ. ΑΛΕΞΙΑΔΗ, Επιμέλεια: Μ. Γ. Βαρβούνης-Μ. Γ. Σέργης, Εκδοτικός Οίκος Μ. & Κ. Αντ. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2018, σελ. 775.
Κυκλοφορήθηκε πρόσφατα (Δεκέμβριος 2018) ένας καλαίσθητος και πολυσέλιδος τόμος 775 σελίδων προς τιμήν του Καρπάθιου, Ομότιμου Καθηγητή της Λαογραφίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μηνά Αλ. Αλεξιάδη. Έχει τον εύστοχο και ποιητικό τίτλο ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΕΥΣΚΙΟΦΥΛΛΟΣ. Όπως ο πλάτανος προστατεύει με τη φυλλωσιά του, έτσι και ο τιμώμενος φέρθηκε με πνεύμα πατρικό και φιλικό, πνεύμα ασφάλειας και σιγουριάς, στους φοιτητές του, στους συναδέλφους του, στους ειδικούς ερευνητές που ζητούσαν τη συμβουλή ή βοήθειά του. Γι’ αυτό πολλοί έσπευσαν να συμμετάσχουν με μελέτη τους στον Τόμο και σωστά οι Επιμελητές το επισημαίνουν στο Εισαγωγικό Σημείωμά τους: «Είναι ασφαλώς αυτό αποτέλεσμα όχι μόνο της επιστημοσύνης, αλλά και της έμφυτης ευγένειας του τιμωμένου, ο οποίος, πάντοτε προσηνής και φιλικός, δεν αρνήθηκε σε καμία περίπτωση τη βοήθεια που θα μπορούσε να προσφέρει, στα πολλά και παραγωγικά χρόνια της σταδιοδρομίας του».
Ο τόμος περιλαμβάνει 47 επιστημονικές μελέτες από ισάριθμους συγγραφείς, μεταξύ των οποίων είναι καθηγητές ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων, όπως π.χ. ο κορυφαίος παροιμιολόγος Wolfgang Mieder, του Πανεπιστημίου Vermont των ΗΠΑ. Οι Έλληνες πανεπιστημιακοί συγγραφείς προέρχονται από τα Πανεπιστήμια Αθηνών, Παντείου, Θράκης, Αιγαίου και Πελοποννήσου. Πέντε συγγραφείς είναι καθηγητές σε ξένα Πανεπιστήμια (Vermont USA, Βουκουρεστίου, Ισπανίας, Αυστραλίας και Σερβίας). Τέσσερις από τις εργασίες αυτές αναφέρονται στην Κάρπαθο και τρεις στα Δωδεκάνησα.
Δίνω εδώ μια ολοκληρωμένη εικόνα των περιεχομένων.
Μανόλης Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ, «Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, Βιογραφικά και εργογραφικά στοιχεία»- Του ίδιου, «Εργογραφία του καθηγητή Μηνά Αλεξιάδη».- Ευρυδίκη ΑΝΤΖΟΥΛΑΤΟΥ-ΡΕΤΣΙΛΑ, «Η πρόκληση της δημιουργικής συνέχειας».- Eusevi AYENSA, « Ένα δημώδες καταλανικό τραγούδι για την άλωση της Πόλης». –Μανόλης Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ, «Ετεροπροσδιορισμοί των αποδήμων Σαμίων του Εσωτερικού και του Εξωτερικού».- Στέλλα ΒΑΤΟΥΓΙΟΥ, «Ο ελληνικός κινηματογράφος ως παροιμιακό περιβάλλον».- Gordana BLAGOJEVIC, Το φαινόμενο της ξενιτιάς στη νότια και νοτιοανατολική Σερβία και ο απόηχός του στα παραδοσιακά τραγούδια».- Γιώργος ΒΟΖΙΚΑΣ, «Ο Στίλπων Π. Κυριακίδης και οι Σέρρες».- Ευαγγελία ΓΑΛΑΝΑΚΗ, «Ανιχνεύοντας τη μοναξιά στην παραδοσιακή ελληνική κοινωνία». -Βασίλης Ι. ΓΕΡΓΑΤΣΟΥΛΗΣ, «Ελευθερόστομα Καρπαθιακά παραμύθια». Maria GASOUKA, “Albanian female memories in the region of Attica: Understanding the relationship and differences between genders through the dressing of Arvanitic society”.- Άννα-Ιωάννα ΓΟΥΗΛ-ΜΠΑΔΙΕΡΙΤΑΚΗ, «Η πιθανή ταύτιση μιας προσωπογραφίας σε τοιχογραφία αρχοντικού πόλης της δυτικής Μακεδονίας με τη μορφή του Βρετανού φιλέλληνα ποιητή Λόρδου Βύρωνος».-Ρενάτα ΔΑΛΙΑΝΟΥΔΗ, «Το θέατρο Σκιών ως τόπος συνάντησης διαφορετικών «εθνικών» μουσικών παραδόσεων. Περίπτωση μελέτης το Καταραμένο φίδι του ελληνικού χοροδράματος σε μουσική Μάνου Χατζηδάκη». –Δημοσθένης ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ, «Κρίση, παιδική ηλικία και τα δικαιώματα του παιδιού». –Ναθαναήλ-Φίλιππος ΔΙΑΚΟΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, «Ο άγιος Ιωάννης ο Καρπάθιος στη λαϊκή παράδοση της Καρπάθου». -Tudor DINU, «Η παραγωγή παραδοσιακών ποτών– μπόζα, σαλέπι, σερμπέτι, ρακή – στο Βουκουρέστι των Φαναριωτών (1716-1821)». Αριστείδης Ν. ΔΟΥΛΑΒΕΡΑΣ, «Η πρόσληψη της ανθρώπινης ομορφιάς και της ασχήμιας από τον νεοελληνικό παροιμιακό λόγο». - Γεώργιος Ι. ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, «Λογοτυπικά στοιχεία κοινά στον “Αρμούρη” των ΧΦ Ρ και C και σε προφορικές παραλλαγές του τραγουδιού από τον Όλυμπο της Καρπάθου».- Ρέα ΚΑΚΑΜΠΟΥΡΑ, «Από το χώρο στα πρόσωπα: μετατοπίσεις της συλλογικής μνήμης μέσα από την εφημερίδα “Τα Άγναντα”».-George KANARAKIS, “A Cross-Cultural Journey “ Greek Australians and indigenous Australians in contact”.- Νικόλαος Ξ. ΚΑΡΠΟΥΖΗΣ, «Επιστήμη και Ηθική. Προτάσεις για τη Λαογραφία».- Γιώργος ΚΑΤΣΑΔΩΡΟΣ, «Σύγχρονοι μύθοι ζώων: Η περίπτωση του Αρκα».- Δημήτριος Θ. ΚΑΤΣΑΡΗΣ, «Η Αντιδικία Κωνσταντίνου Κοντού – Νικολάου Γ. Πολίτη. Συμπληρωματικές ορατές και άδηλες όψεις μιας πολύμορφης σύγκρουσης».- Κασσιανή-Μαρία ΚΟΝΤΑΞΗ, «Σύγχρονη αστική μαγεία: Όψεις της καθημερινής αναζήτησης του μέλλοντος σε CAFÉ της Αθήνας».- Κώστας Δημ. ΚΟΝΤΑΞΗΣ, «Οι αντιλήψεις των Ηπειρωτών για τη ζωή και το θάνατο μέσα από δημοτικά τραγούδια».-Γιώργος Χ. ΚΟΥΖΑΣ, «Από το αίνιγμα στο σταυρόλεξο: Η μετασχηματιστική διαδρομή ενός είδους του έντεχνου λαϊκού λόγου». -Νικόλαος Κ. ΚΟΥΡΚΟΥΜΕΛΗΣ, «Η “Γκιόστρα” στα Επτάνησα: «Όπως αγωνισθώσι κατά το αρχαίον έθος και τους της ιππηλασίας νόμους».- Γεώργιος Ν. ΛΕΟΝΤΣΙΝΗΣ, Αδάμ Αθουσάκης: Αρχειακή έρευνα, τοπική ιστορία, μουσειακή αγωγή και εκπαιδευτική δραστηριότητα».- Stefan LINDINGER, « “...καὶ Κάρπαθος ἠνεμόεσσα...”. Einige anmerkungen zu Deutschen übertragungen des hymnus auf Apollon”. -Άννα ΛΥΔΑΚΗ, «Λαογραφία και χορευτικές ταυτότητες».- Κωνσταντίνος Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ, «Η Επανάληψη ως λειτουργικό στοιχείο της αφήγησης».- Νάντια ΜΑΧΑ-ΜΠΙΖΟΥΜΗ, «Χωρίς γραβάτα. Η πολιτική χρήση του ενδύματος ως μέσου αντίστασης σε ηγεμονικούς λόγους».- Μιχαήλ Γ. ΜΕΡΑΚΛΗΣ, Ο Πλούταρχος ως λαογράφος».- π. Γεώργιος Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ, «Ορθόδοξη λατρεία και λαϊκός πολιτισμός. (Ένα σκιαγράφημα με βάση την εικόνα και τη μουσική)».- Κωνσταντίνος ΜΗΝΑΣ, «Σημειώσεις στη νεοελληνική γλώσσα».- Wolfgang MIEDER, «“To Be (All) Greek to Someone”: Origin, History and Meaning of an English Expression».- Χαράλαμπος ΜΠΑΜΠΟΥΝΗΣ, «Αποτυπώσεις της Καρπαθιακής μετανάστευσης».- Αναγνώστης Ευάγγ. ΠΑΠΑΚΥΠΑΡΙΣΣΗΣ, «Η πολιτισμική διάσταση μιας αγγλι(κανι)κής αντιπαράθεσης για την Ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα. Η θέση (1941) του R. M. DAWKINS».- Eμμανουήλ Π. ΠΕΡΣΕΛΗΣ, «Η ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου».- Βάλτερ ΠΟΥΧΝΕΡ, «Λαογραφία και GENDER STUDIES. H περίπτωση της βαλκανικής αντρογυναίκας».- Δημήτριος ΕΛ. ΡΑΠΤΗΣ, «Αρχαία μυθικά θέματα σε νεότερες λαϊκές διηγήσεις. Το παράδειγμα των μύθων του Κύκλωπα και του Οιδίποδα».- Γεράσιμος Α. ΡΗΓΑΤΟΣ, «Διπλά, τριπλά και σπάνια βαπτιστικά ονόματα στην Κεφαλονιά».- Κωνσταντίνος Γ. ΣΑΧΙΝΙΔΗΣ, «Το περιοδικό ΧΟΡΟΣΤΑΣΙ και η επιστημονική συμβολή του καθηγητή Μηνά Αλ. Αλεξιάδη». -Μανόλης Γ. ΣΕΡΓΗΣ, «Αυτοεθνογραφία (Autoethnography) “.- † Σπύρος ΤΟΥΛΙΑΤΟΣ, «Η ενότητα Λαογραφίας και Ιστορίας». - Αλέκος Ε. ΦΛΩΡΑΚΗΣ, «Τοπωνύμια και παραδόσεις για εχθρικές επιδρομές στην Τήνο».- Χριστόφορος ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ, «Η προσωπικότητα της Μαρίας Λιουδάκη και η αλληλογραφία της με τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη».- Βασιλική ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΥ, «Από την ευετηρική στην κοινοτική αειφορία: Τελετουργίες μύησης εφήβων στον εορτασμό των Θεοφανίων στο Τάρπον Σπρινγκς της Φλώριντα, Η.Π.Α».
Τα μελετήματα είναι κατά κύριο λόγο λαογραφικά, αλλά υπάρχουν και μερικά ιστορικά και γλωσσολογικά. Όλα είναι πρωτότυπες συμβολές και έτσι καταξιώνουν επιστημονικά την έκδοση αυτή, η οποία εμπλουτίζει τη λαογραφική βιβλιογραφία και όχι μόνο. Φυσικά, η μεγάλη συμμετοχή πολλών πανεπιστημιακών, μεταπτυχιακών φοιτητών του τιμωμένου και ερευνητών της Λαογραφίας στη συγγραφή του Τόμου αποδεικνύει την ευρεία αναγνώριση και καταξίωση του καθηγητή Μηνά Αλ. Αλεξιάδη.
Ο Τόμος εκδόθηκε από το Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Πανεπιστημίου Θράκης, μέσω των επιμελημένων Εκδόσεων Κ. & Μ. Αντ. Σταμούλη της Θεσσαλονίκης, με την επιμέλεια των Καθηγητών Λαογραφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Μ. Γ. Βαρβούνη και Μ. Γ. Σέργη.
Ήταν μια οφειλόμενη τιμή στον καθηγητή Μηνά Αλ. Αλεξιάδη, τον άνθρωπο, τον φωτισμένο πανεπιστημιακό δάσκαλο, τον επιστήμονα, που τόσα πολλά προσέφερε και προσφέρει στη λαογραφική επιστήμη και στους λαογράφους με πίστη και αφοσίωση. Έρχεται ακόμα στη σκέψη μου η τεράστια προσφορά του στη μελέτη του λαϊκού πολιτισμού της Καρπάθου και της Δωδεκανήσου, με προσωπικές του μελέτες και εκδόσεις βιβλίων, με τους τέσσερις πολυσέλιδους τόμους των Πρακτικών ισάριθμων Διεθνών Συνεδρίων και με την Ίδρυση του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Οι επιμελητές του τόμου έδειξαν την ευγνωμοσύνη τους προς τον Δάσκαλό τους αλλά και τα ευγενικά τους αισθήματα, ενώ παράλληλα προσέφεραν έναν πολύτιμο τόμο στη σχετική λαογραφική βιβλιογραφία.
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ν. ΔΟΥΛΑΒΕΡΑΣ
Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου