Κύριος στόχος του βιβλίου αυτού είναι να κάνει γνωστό το αρχαίο δράμα (τους τρεις ποιητές: Αισχύλο, Σοφοκλή, Ευριπίδη) σ' ένα κατά το δυνατόν ευρύτερο κοινό αναγνωστών και να δείξει πόσα οφείλουν οι μεγάλοι αυτοί ποιητές στο σύγχρονό τους λαϊκό πολιτισμό. Η ανάδειξη τού πόσο πολλά άντλησε -σχεδόν όλα, εκτός από την ίδια την ιδιοφυΐα των ποιητών- το αρχαίο δράμα από το λαϊκό πολιτισμό· και τού πώς οι τρεις τραγικοί τα μεταχειρίστηκαν και επεξεργάστηκαν, και συχνά τα προεξέτειναν, ποιητικά και στοχαστικά - φιλοσοφικά.
Για τους μύθους ο Νικόλαος Πολίτης έχει γράψει, ότι είναι «απλούστατοι, την έννοιάν των εν εαυτοίς περιέχοντες, μόνον δ' όταν αύτη λησμονηθή, προστίθεται ετέρα, αλλοτρία του καθ' αυτό μύθου, απορρέουσα εκ των δοξασιών και των μύθων του επαναλαμβάνοντας τούτον λαού».
Οι δοξασίες και τα ήθη συνιστούν, ακριβώς, την καθημερινότητα, η οποία έχει τη δική της διάρκεια. Αυτό γίνεται φανερό και από την επισήμανση στην τραγωδία δοξασιών, ηθών που συναντώνται στα λαϊκά στρώματα και στους νεότερους χρόνους, χωρίς να τον απασχολεί εν προκειμένω το ζήτημα της συνέχειας· πρόθεσή του είναι μόνο, να πιστοποιηθεί μ' αυτόν τον τρόπο η λαϊκή προέλευση τέτοιων στοιχείων.
Η εργασία κατ' ουσίαν εκκινεί από το σημείο αυτό και πέρα, όπου παρακολουθεί την προσωπική μέθεξη και την ποιητική διαμόρφωση του υλικού, που οι τρεις Τραγικοί παραλαμβάνουν.
Ο συγγραφέας εντόπισε, αφενός τα στοιχεία, με τα οποία συνέθεσαν οι τρεις ποιητές τις τραγωδίες και τα δράματά τους και, αφετέρου, - αυτό είναι και το πιο ενδιαφέρον και δύσκολο, - προσπάθησε να δείξει, με τα ίδια τα πράγματα, τον τρόπο με τον οποίο τα χρησιμοποίησαν και τα διαμόρφωσαν, ώστε να αναχθεί η ίδια η ζωή σ' ένα άλλο, υψηλότερο επίπεδο: της ποίησης.
Περιεχόμενα του Βιβλίου
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Α. ΑΙΣΧΥΛΟΣ
Α1. Πέρσες (472) (Η ζωή των νεκρών)
Α2. Επτά επί Θήβας (Η μαγεία της εικόνας)
Α3. Ικέτιδες (464) (Από το παραμύθι στο δράμα)
Α4. Προμηθέας (464-458) (Ήρωας εκπολιτιστής)
Α5. Ορέστεια (458) Αγαμέμνων (Μοίρα, θεοί)
Α6. Ορέστεια (458) Χοηφόροι (Επικοινωνία ζωντανών και νεκρών)
Α7. Ορέστεια (458) Ευμενίδες ("Παμμήτωρ Γη")
Β. ΣΟΦΟΚΛΗΣ
Β1. Αίας (460-450) (Η ταφή των νεκρών)
Β2. Αντιγόνη (442) (Ο τυφλός όπτης)
Β3. Τραχίνιες (περίπου 442) (Το θέμα της αυτοκαταστροφής)
Β4. Οιδίπους Τύραννος (430-420) (Ο μοιραίος άνθρωπος)
Β5. Ηλέκτρα (412-411) (Η πραγματικότητα των ονείρων)
Β6. Φιλοκτήτης (409) (Όπλα μαγικά)
Β7. Οιδίπους επί Κολωνώ (401, μετά θάνατον) (Ο ευεργέτης νεκρός)
Γ. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ
ΓΙ. Άλκηστις (438) (Ένα προευριπίδειο παραμύθι)
Γ2. Ιππόλυτος (428) (Μια πολύ παλιά ιστορία)
Γ3. Μήδεια (431) (Όρκος και επιορκία)
Γ4. Ηρακλείδες (430-427) (Η πολλαπλή ζωή του μύθου)
Γ5. Ανδρομάχη (427/425) (Πεζευμένος μύθος)
Γ6. Εκάβη (430/420) ("οράν φάος")
Γ7. Ικέτιδες (424/422) (Μύθος και Ιστορία)
Γ8. Ηρακλής (424/415) (Ο τροχός της τύχης και η "περιπέτεια")
Γ9. Ίων (449-418) (Στον αστερισμό των παραμυθιακών μοτίβων)
ΓΙΟ. Τρωάδες (415) (do ut des)
ΠΙ. Ηλέκτρα (415/413) (Ο μύθος ξανά)
Γ12. Ιφιγένεια εν Αυλίδι (405) - Ιφιγένεια εν Ταύροις (414) (Θυσία)
Γ13. Ελένη (412) (Φαίνεσθαι και είναι)
Γ14. Φοίνισσες (409) (Η δρακοντοκτονία)
Γ15. Ορέστης (408) (Μαντεία)
Γ16. Βάκχες (405, μετά θάνατον) (Εναρμόνιση των αντιθέσεων)
Γ17. Κύκλωπας (438 ή 428) (Στο μεταίχμιο αγριότητας και πολιτισμού)
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΑΛΛΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΟΤΙΒΑ
ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Αγριότητα, αδύνατο, αιμομειξία, αμφίεση, ανάληψη, ανάποδος κόσμος, ανθοφιλία, ανιμισμός (παμψυχισμός), απαισιοδοξία, απαρχές, αποστασιοποίηση, αργαλειός, αριθμοί, ατεκνία, "άστροφος" αυτοματισμός, αυτοχθονία, γάμος, γέννηση, γέννησης έθιμα, γένος, γλώσσα, γυναίκα, δάκρυα, δουλεία, εγκλεισμός, εικόνες, ειρωνεία, ενδογαμία, εξωγαμία, επαφή, Ερινύες, ευχή, ζυγαριά, θάνατος, θαύμα, θεοκρισία, ιατρική λαϊκή, καθημερινότητα, καθρέφτης, κατάρα, καταστερισμός, καταστροφή οίκων, μαγεία, "μαλθουσιανισμός", μάτι, μερική παρουσία, μεταλλοποίηση, μεταμόρφωση, μοναξιά, μοτίβο, Μπρεχτ, μυστικό, νερό, Ξένος, οικογένεια, Ουρία επιστολή, όφις οικουρός, παράδοση, παροιμίες, "πατήρ τίκτων", πόλη, "σήμα", σιωπή, σκελετός, σκεπτικισμός, σύννεφο, τραγούδι, φήμη, χειρονομίες, χορός, χρόνος, χρώματα
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΞΕΝΗ
Συχνότερα χρησιμοποιούμενες βραχυγραφίες
SUMMARY
Εκδόσεις : Κ.& Μ. Αντ. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2017, σελ. 382.