ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Διαδικτυακές Συναντήσεις 23/02 και 26/02

Το Τμήμα Εθνικών Παραδόσεων και Λαογραφικού Αρχείου του Λυκείου των Ελληνίδων διοργανώνει 2 διαδικτυακές συναντήσεις, την Τρίτη 23 Φεβρουαρίου & την Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου. Σκοπός των συναντήσεων είναι να μας εισαγάγουν στον κόσμο των αρχείων γενικά και ειδικότερα σε αυτά που αφορούν στη λαογραφία, τόσο για να κατανοήσουμε τη λειτουργία τους, όσο και για να γνωρίσουμε τις πολλαπλές πρακτικές τους.

 

Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2021, 18:00-20:30

·         Ευάγγελος Καραμανές, Διευθυντής Ερευνών, Διευθύνων το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών: 

Το Λαογραφικόν Αρχείον  / Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών ως ζωντανό κέντρο τεκμηρίωσης του λαϊκού πολιτισμού.

·         Βασιλική Χρυσανθοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Λαογραφίας, Διευθύντρια του Λαογραφικού Μουσείου & Αρχείου, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών: 

Το Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο του Τμήματος Φιλολογίας Ε.Κ.Π.Α.: Συμβολή στη λαογραφική εκπαίδευση και έρευνα, σύγχρονες δράσεις και προκλήσεις.

·         Φάνης Δασούλας, Μέλος ΕΔΙΠ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων: 

Το Λαογραφικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

·         Εμμανουήλ Βαρβούνης, Καθηγητής Λαογραφίας, Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης: 

Το «Λαογραφικό Αρχείο» του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης: συγκρότηση, μεθοδολογία, περιεχόμενο.

·         Ελένη Μπενέκη, Ιστορικός (ΜΑ), Προϊσταμένη Ιστορικού Αρχείου Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, Πρόεδρος Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας: 

Η πολιτιστική διαχείριση του αρχειακού αποθέματος: προκλήσεις και προοπτικές.

 

Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου 2021, 18:00-20:30

·         Νάντια Μαχά, Επίκουρη καθηγήτρια Λαογραφίας, Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης: 

Πανεπιστημιακές λαογραφικές συλλογές και η σύνδεσή τους με το ακαδημαϊκό έργο: Το παράδειγμα της διαχείρισης της λαογραφικής συλλογής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.

·         Λάμπρος Λιάβας, Καθηγητής Εθνομουσικολογίας, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Φιλοσοφική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών: 

Εθνομουσικολογικά αρχεία. Από τη ...συλλογή των πεταλούδων στο κυνήγι της χαμένης κιβωτού!

·         Δημήτρης Μαντζούρης, Δρ. Χημικός Μηχανικός, Υπεύθυνος αρχείου παραδοσιακής μουσικής του Κέντρου Έρευνας και Προβολής της Εθνικής Μουσικής Σίμωνος Καρά (ΚΕΠΕΜ), Μουσικός: 

Το αρχείο του ΚΕΠΕΜ και οι πρακτικές διαχείρισής του: Από του Στρέφη στην κοινωνία.

·         Σωκράτης Σινόπουλος, Μουσικός και Πρόεδρος του Καλλιτεχνικού Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου & Κούλα Γιαζιτζόγλου, Υπεύθυνη του αρχείου και του ιστοχώρου: 

Το Μουσικό Αρχείο της Δόμνας Σαμίου.

·         Λευτέρης Δρανδάκις, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Λυκείου των Ελληνίδων: 

Από την αναμνηστική φωτογραφία σε ένα Λαογραφικό Αρχείο. 

 

Οι συναντήσεις θα πραγματοποιηθούν μέσω της πλατφόρμας zoom. Η συμμετοχή είναι ελεύθερη αλλά είναι απαραίτητη η προεγγραφή στους κάτωθι συνδέσμους:

Τρίτη 23/02

https://us02web.zoom.us/meeting/register/tZwrdeGtqj0rHty-gS7CPTCgbfNu495bD9U- 

Παρασκευή 26/02

https://us02web.zoom.us/meeting/register/tZwofuytqT0iGdbJxHhWvMLFKDecraW9KSQk 

Με την προεγγραφή σας, θα λάβετε αυτόματα το σύνδεσμο του zoom στο email που δηλώσατε.

Δείτε το σχετικό PDF

Πρόσκληση σε διαδικτυακή συνάντηση "Όψεις του Αγώνα-1821"

Οι Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ροδόπης σάς προσκαλούν να συμμετάσχετε σε διαδικτυακή επιμορφωτική συνάντηση την Τετάρτη, 3 Μαρτίου 2021 στις 18.00-20.00 με θέμα «Όψεις του Αγώνα- 1821».

 

Το πρόγραμμα έχει ως εξής:

18:00-18:10     Προσέλευση – Χαιρετισμοί
18:10-18:20	Εισαγωγή: «Επετειακές δράσεις για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης» (Μ. Γ. Βαρβούνης, Καθηγητής Λαογραφίας, Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης)
18:20-18:35	«Ο Κοραής και οι Διάλογοι. Από το πριν στο μετά την Επανάσταση» (Νίκος Μαυρέλος, Αναπληρωτής Καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας, Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης)
18:35-18:50	«Ποίηση και ιδεολογία. Αναπαραστάσεις της Επανάστασης του 1821 και ηρώων της σε μελοποιημένα ποιήματα σύγχρονων Ελλήνων ποιητών: αναλυτική παρουσίαση τριών περιπτώσεων» (Μανόλης Σέργης,  Καθηγητής Λαογραφίας, Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας & Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης)
18:50-19:05	«Καραγκιόζης και Εικοσιένα: αγώνας για την ελευθερία και για την επιβίωση» (Άννα Σταυρακοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Θεάτρου, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Dumbarton Oaks)
19:05-19:20	«Η εικαστική απόδοση των γεγονότων της Επανάστασης του 1821» (Ζωή Γοδόση, Επίκουρη Καθηγήτρια, Ιστορία Νεότερης Ελληνικής Τέχνης, Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας)
19.20 -19.35	«"Το '21 αλλιώς”. Τα playmobil σηκώνουν το λάβαρο της Επανάστασης στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο» (Νάντια Μαχά-Μπιζούμη,  Επίκουρη Καθηγήτρια Λαογραφίας, Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης)
19.35-20.00	Ερωτήσεις-Συζήτηση

 

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν δήλωση συμμετοχής μέχρι και την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου στη διεύθυνση ypsd@dide.rod.sch.gr. Ο σύνδεσμος για το διαδικτυακό σεμινάριο θα σταλεί στα e-mail τους.

ΤΟ «ΚΑΥΤΑΝΤΖΟΓΛΕΙΟ ΒΡΑΒΕΙΟ» ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑ ΑΠΟΝΕΜΗΘΗΚΕ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΕΛΕ ΚΑΘΗΓΗΤΗ Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗ

Τα μέλη της Επιτροπής του Κληροδοτήματος «Καυταντζόγλειο Βραβείο», της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, που διαχειρίζεται η Κοσμητεία της Σχολής, αφού εξέτασαν τις αρμόδιες εισηγήσεις και τις σχετικές βαθμολογήσεις των επιμέρους τριμελών επιτροπών βράβευσης, αποφάσισαν το πρώτο από τα προκηρυχθέντα βραβεία του Κληροδοτήματος «Καυταντζόγλειο Βραβείο» να απονεμηθεί στον Καθηγητή Λαογραφίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης κ. ΜΑΝΟΛΗ ΓΕΡ. ΒΑΡΒΟΥΝΗ, για το βιβλίο του Κοινωνικές, τελετουργικές και πολιτισμικές όψεις του σύγχρονου λαϊκού πολιτισμού της Σάμου (Θεσσαλονίκη 2020, σελ. 606, εκδ. οίκος Κ. & Μ. Αντ. Σταμούλη) [βλ. http://www.deanphil.uoa.gr/klhrodotimata/kaytantzogleio-brabeio/anakoinoseis-kaytantzogleioy.html]. Πρόκειται για μία ακόμη διάκριση ακαδημαϊκής αριστείας, που φανερώνει την ποιότητα του ερευνητικού ακαδημαϊκού έργου του τιμωμένου.

«Φουστάνια» αναγεννησιακού τύπου στη Χίο (16ος αιώνας-αρχές 20ού). Λαογραφική συμβολή στην τυπολογική προσέγγιση των τοπικών ενδυμασιών.

Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) παρουσιάζει τη νέα έκδοση με τίτλο «Φουστάνια» αναγεννησιακού τύπου στη Χίο (16ος αιώνας-αρχές 20ού). Λαογραφική συμβολή στην τυπολογική προσέγγιση των τοπικών ενδυμασιών, της επίκουρης καθηγήτριας Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, κ. Νάντιας Μαχά-Μπιζούμη.

Οι δεσμοί του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς με το νησί της Χίου είναι ιδιαίτερα ισχυροί, καθώς ένα από τα εννέα μουσεία του Δικτύου του, και συγκεκριμένα το Μουσείο Μαστίχας Χίου, βρίσκεται στα Μαστιχοχώρια, στη Νότια Χίο. Στο πλαίσιο αυτό, η εν λόγω έκδοση αφενός αναδεικνύει τμήμα του πολιτιστικού πλούτου του νησιού, αφετέρου εμπλουτίζει τις βιβλιογραφικές συμβολές του Ιδρύματος στο πεδίο της λαογραφικής επιστήμης και του υλικού πολιτισμού.

Στην έκδοση καταγράφονται, εξετάζονται και ερμηνεύονται η διαμόρφωση και η εξέλιξη των γυναικείων ενδυματολογικών σχημάτων (πτυχωτά «φουστάνια») που επικράτησαν στο νησί της Χίου, στη Χώρα και στα Μαστιχοχώρια, λόγω ιστορικά αιτιολογημένων επιρροών, σε σύνδεση με τα αντίστοιχα σχήματα του ευρύτερου Αιγαιακού χώρου. Το έργο, αποτέλεσμα συστηματικής έρευνας της συγγραφέως σε μουσειακές συλλογές, σε βιβλιογραφικές πηγές, σε χιώτικες οικίες και ιδιωτικές συλλογές, αλλά και βασισμένο σε προφορικές μαρτυρίες και συνεντεύξεις, επικεντρώνεται στα κοντά, λευκά πτυχωτά «φουστάνια» των Μαστιχοχωρίων, άμεσα επηρεασμένα από την αναγεννησιακή γυναικεία ενδυμασία, κυρίως αυτή της Γένοβας.

Πτυχές της έρευνας αφορούν στην οικοτεχνική παραγωγή και επεξεργασία του υφάσματος, σε σύνδεση με την τοπική οικονομία, τις καταναλωτικές συνήθειες και τον ρόλο της γυναικείας εργασίας. Η εφαρμογή της τυπολογικής κατάταξης αφορά πρωτίστως τα ενδυματολογικά σύνολα των Μαστιχοχωρίων, και ειδικότερα του Πυργιού, της Καλαμωτής και των υπόλοιπων χωριών που εξετάζονται με βάση τη γεωγραφική τους θέση, και κατ’ επέκταση τα ενδυματολογικά σύνολα των Βορειόχωρων (Βολισσός, Καρδάμυλα, Αμάδες). Μέσω της τυπολογικής προσέγγισης επιτυγχάνεται η παρουσίαση των πτυχωτών «φουστανιών» σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, αφού αυτά υιοθετούνται, σε διάφορους τύπους και παραλλαγές, και από τις εκπροσώπους των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων της Χώρας, αλλά και από εκείνες του αγροτικού κόσμου.

Η έκδοση περιλαμβάνει φωτογραφικό υλικό που τεκμηριώνει εικονογραφικά τη μελέτη και προβάλλει τις ενδυματολογικές ιδιαιτερότητες της Χίου, στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς και του υλικού πολιτισμού του νησιού κατά τα νεότερα χρόνια.

«Φουστάνια» αναγεννησιακού τύπου στη Χίο (16ος αιώνας-αρχές 20ού).
Λαογραφική συμβολή στην τυπολογική προσέγγιση των τοπικών ενδυμασιών.
Νάντια Μαχά-Μπιζούμη
Αθήνα 2020, σ. 256, εικ. 139
ISBN 978-960-244-215-9
€ 38,50

Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς
Αγγέλου Γέροντα 6, Πλάκα
Τ.: 210 3256922 | www.piop.gr

ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΤΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ «ΛΑΪΚΟ» ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΔΠΘ

Πρόσφατα εκδόθηκε ο συλλογικός επιστημονικός τόμος Το ελληνικό «λαϊκό» μυθιστόρημα του 19ου αιώνα [Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης - Σχολή Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών - Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας - Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (Μελέτες Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας 8) - Gutenberg, Αθήνα 2021, 546 σελ. ISBN: 978-960-01-2190-2], με επιμελητή τον Θανάση Β. Κούγκουλο, μέλος ΕΔΙΠ του Εργαστηρίου Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.

Ο συλλογικός τόμος στηρίζεται στις ανακοινώσεις του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου Το ελληνικό «λαϊκό» μυθιστόρημα του 19ου αιώνα: Θεωρητικά ζητήματα. Το συνέδριο διοργανώνει στην Κομοτηνή, στις 25-27 Μαΐου 2018, το Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Αφιερώνεται στον Γάλλο Henri Tonnet, ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Paris-Sorbonne και πρωτοπόρο μελετητή του ελληνικού «λαϊκού» μυθιστορήματος του 19ου αιώνα, ως μικρή ανταπόδοση των μεγάλων επιστημονικών οφειλών της κοινότητας των νεοελληνιστών προς το διακεκριμένο μέλος της. Περιλαμβάνει, πρόλογο του Διευθυντή του Εργαστηρίου Καθηγητή Μ. Γ. Βαρβούνη, εισαγωγή του επιμελητή για τη σταδιακή μετατόπιση του ενδιαφέροντος της έρευνας από την ελληνική πεζογραφία των ρομαντικών χρόνων στη μελέτη του «λαϊκού» μυθιστορήματος του 19ου αιώνα και είκοσι μία μελέτες, που οργανώνονται σε έξι θεματικές ενότητες.

Στην πρώτη ενότητα (Όροι και όρια του ελληνικού «λαϊκού» μυθιστορήματος του 19ου αιώνα) προσεγγίζονται θεωρητικά ζητήματα για την παρουσία, την παραγωγή, τις ευρωπαϊκές συναρτήσεις, τα χαρακτηριστικά, τα αφηγηματικά μοτίβα και το αναγνωστικό κοινό του «λαϊκού» μυθιστορήματος στον ελληνικό 19ο αιώνα.

Στη δεύτερη (Τα «Απόκρυφα» πόλεων – «λαϊκό» μυθιστορηματικό είδος;) συζητείται εάν και κατά πόσο τα «Απόκρυφα» ή «Μυστήρια» πόλεων, που λαμβάνουν διαστάσεις παγκόσμιας μόδας στον 19ο αιώνα, μπορούν να θεωρηθούν ως μία υποκατηγορία του «λαϊκού» μυθιστορήματος με σαφή και διακριτά γνωρίσματα.

Στην τρίτη (Θεματική του ελληνικού «λαϊκού» μυθιστορήματος του 19ου αιώνα) αναλύονται η ιδεολογία και η δημοσιογραφική επικαιρότητα ως κυρίαρχες θεματικές συνιστώσες του μυθιστορήματος που αποτείνεται στην πλειονότητα των αναγνωστών.

Στην τέταρτη (Διεπιστημονικές και συγκριτικές προσεγγίσεις στο ελληνικό «λαϊκό» μυθιστόρημα του 19ου αιώνα) μελετάται η λαογραφική λειτουργία του «λαϊκού» μυθιστορήματος και η σχέση του, μέσα από παραδείγματα, με την αρχαιοελληνική γραμματεία, τη διηγηματογραφία της γενιάς του 1880 και τις ιστοριογραφικές αναζητήσεις της εποχής.

Στην πέμπτη («Λαϊκά» μυθιστορήματα των δύο τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα) παρουσιάζονται πέντε μυθιστορήματα διαφορετικών κατευθύνσεων, που εκδίδονται από το 1882 έως το 1895.

Στην έκτη και τελευταία ενότητα (Όψεις του εξω-ελλαδικού χώρου στο «λαϊκό» μυθιστόρημα του 19ου αιώνα) μελετώνται μυθιστορήματα που αποτυπώνουν πτυχές του βίου του παραδουνάβιου ελληνισμού και των ελληνόφωνων και τουρκόφωνων Ρωμιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Το ελληνικό μυθιστόρημα του «μακριού» 19ου αιώνα συγκροτεί πλέον έναν διακριτό επιστημονικό τομέα. Ανάμεσα στις νέες κατευθύνσεις της έρευνας, σταδιακά έρχεται στην επιφάνεια το ζήτημα της σχέσης του με την αποκαλούμενη από τους Theodor Adorno και Max Horkheimer «πολιτισμική βιομηχανία» ή αλλιώς «μαζική» ή «λαϊκή κουλτούρα». Για την έκφρασή της στο λογοτεχνικό πεδίο έχει επινοηθεί ο όρος «παραλογοτεχνία». Τον 19ο αιώνα παραλογοτεχνικές προθέσεις αναγνωρίζονται μερικώς στο ελληνικό μυθιστόρημα που, γι’ αυτόν τον λόγο, προσδιορίζεται ως «λαϊκό» σε αντιστοιχία με την εννοιολόγηση της «λαϊκής κουλτούρας».

Παρότι οι μελέτες του τόμου εκκινούν από διαφορετικές θεωρητικές αφετηρίες και ενστερνίζονται διαφορετικά μοντέλα ερμηνείας, συντείνουν στην παραδοχή ότι τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα υφίσταται ελληνικό «λαϊκό» μυθιστόρημα τόσο στο ελλαδικό αστικό περιβάλλον, όσο και στον εξω-ελλαδικό χώρο της ομογένειας. Προφανώς, οι εμπορικοί στόχοι του ελληνικού «λαϊκού» μυθιστορήματος δεν έχουν αίσια έκβαση: δεν καταφέρνει να ανταγωνιστεί και να υποσκελίσει το μεταφρασμένο. Παρά ταύτα, η αποτυχία προσοδοφόρας επικράτησής του δεν ακυρώνει τη φιλόδοξη εμφάνισή του στον 19ο αιώνα.